Powstanie Instytutu i jego rozwój
W roku 1970 miała miejsce głęboka reorganizacja wszystkich wydziałów Politechniki Warszawskiej. Zlikwidowano tradycyjną strukturę katedr, w miejsce których powołano instytuty o znacznie większym niż katedry zakresie działalności i kompetencji. Agregacja potencjału kadrowego i infrastruktury badawczej miała sprzyjać rozwojowi badań naukowych i nowoczesnej dydaktyki, a także współpracy z przemysłem. Reorganizacja ta, niezależnie od jej motywów i uwarunkowań politycznych (po roku 1968), stała się też okazją do wymiany pokoleniowej. Wielu profesorów, których dorobek sięgał okresu międzywojennego, zakończyło pracę w Uczelni – z powodu przejścia na emeryturę lub własnej rezygnacji. Jednocześnie zatrudniono liczną grupę młodych pracowników, którzy rozpoczęli karierę naukową od podstaw.
Na dzisiejszym Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych, który wówczas nosił nazwę „Maszyn Roboczych i Pojazdów”, powołano 4 instytuty:
- Instytut Podstaw Konstrukcji Maszyn (obecny Instytut Podstaw Budowy Maszyn),
- Instytut Maszyn Roboczych Ciężkich,
- Instytut Pojazdów,
- Instytut Transportu.
W skład powstającego Instytutu Podstaw Konstrukcji Maszyn weszły następujące katedry i zakłady:
- Katedra Mechaniki,
- Zakład Geometrii Wykreślnej Katedry Matematyki "B",
- Katedra Części Maszyn "B",
- Katedra Technologii Pojazdów i Maszyn Roboczych,
oraz
- część Katedry Maszynoznawstwa i Elementów Maszyn dawnego Wydziału Komunikacji.
Dydaktycznym zadaniem instytutu było prowadzenie, w ramach kierunku Mechanika, podstawowych przedmiotów kierunkowych stanowiących ogólne wykształcenie przyszłego inżyniera i przygotowanie dla studiowania przedmiotów specjalistycznych. Były to trzy bloki przedmiotów:
- blok przedmiotów mechaniki technicznej:
Mechanika ogólna, Wytrzymałość materiałów, Teoria maszyn i podstawy automatyki.
- blok przedmiotów konstrukcyjnych:
Podstawy konstrukcji maszyn (dawniej Części maszyn), Geometria wykreślna, Rysunek techniczny oraz Teoria konstrukcji (od 1972 r.).
- blok przedmiotów technologicznych:
Techniki wytwarzania, Technologia budowy maszyn, Metrologia mechaniczna, Projektowanie technologiczne oraz praktyki studenckie podstawowe.
Instytut był zorganizowany jako bezzakładowy. Do organizacji zadań dydaktycznych powołano cztery zespoły dydaktyczne:
- Zespół Mechaniki i Teorii Maszyn,
- Zespół Podstaw Konstrukcji Maszyn,
- Zespół Technologii i Metrologii Mechanicznej,
- Zespół Rysunku Technicznego i Geometrii Wykreślnej.
Działalność naukowa koncentrowała się w początkowym okresie na problemach modelowania i analizy drgań, metod tłumienia drgań układów mechanicznych, konstrukcji i technologii przekładni stożkowych, technologii warstwy wierzchniej, metrologii mechanicznej, badania sprzęgieł ciernych z uwzględnieniem tarcia konstrukcyjnego oraz dynamiki łożyskowań ślizgowych. W kolejnych latach działalności Instytutu tematyka badawcza objęła zagadnienia stateczności układów dynamicznych, dynamikę stochastyczną, teorię konstrukcji i optymalizację, dynamikę układów wirujących, aktywne metody sterowania drganiami z wykorzystaniem struktur kompozytowych i materiałów adaptacyjnych, materiałów granulowanych i cieczy magnetycznych, a ostatnio zagadnienia mechaniki nanostruktur grafenowych.
Od 12 marca 2012 Instytut Podstaw Budowy Maszyn ma strukturę zakładową. W miejsce zespołów dydaktycznych utworzono 4 zakłady, które realizują zadania dydaktyczne i badawcze:
- Zakład Mechaniki,
- Zakład Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn,
- Zakład Technik Komputerowych,
- Zakład Technik Wytwarzania.
Dyrektorzy Instytutu od początku jego istnienia
21.03.1970 - 31.08.1975 - prof. dr hab. inż. Zbigniew Osiński
01.09.1975 - 31.08.1978 - doc. dr inż. Zdzisław Wójcik
01.09.1978 - 31.08.1996 - prof. dr hab. inż. Zbigniew Osiński
01.09.1996 - 31.08.2003 - prof. dr hab. inż. Jerzy Wróbel
01.09.2003 - 31.08.2005 - prof. dr hab. inż. Jerzy Bajkowski
01.09.2005 - 31.08.2013 - prof. dr hab. inż. Andrzej Tylikowski
01.09.2013 - 28.10.2021 - prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kurnik
Zastępcy i pełnomocnicy
01.10.1970 ~ 31.08.1971
Pełnomocnicy dyrektora: doc. dr inż. Henryk Koczyk (ds. dydaktyczno-wychowawczych)
dr inż. Sławomir Białas (ds. współpracy z przemysłem)
01.09.1973 ~ 31.08.1975
Zastępcy dyrektora: doc. dr hab. inż. Mieczysław Chwiej (ds. dydaktycznych i naukowych)
doc. dr inż. Sławomir Białas (ds. współpracy z przemysłem)
Pełnomocnik dyrektora ds. techniczno-gospodarczych: mgr inż. Witold Kozak
01.09.1975 ~ 30.09.1978
Zastępcy dyrektora: doc. dr inż. Stanisław Tomasz (ds. dydaktycznych) do 31.03.1977
st. wykł. mgr inż. Zdzisław Bogacz (ds. dydaktycznych) od 01.04.1977
doc. dr hab. inż. Andrzej Tylikowski (ds. nauki)
p.o. z-ca dyrektora ds. techniczno-ekonomicznych: mgr inż. Witold Kozak
Pełnomocnik dyrektora ds. Współpracy z przemysłem: dr inż. Andrzej Grzelecki
01.10.1978 ~ 30.09.1982
Zastępcy dyrektora: st. wykł. dr inż. Tadeusz Kołacin (ds. dydaktycznych)
doc. dr hab. inż. Andrzej Tylikowski (ds. nauki)
p.o. z-ca dyrektora
ds. techniczno-ekonomicznych: mgr inż. Witold Kozak
01.10.1982 ~ 30.09.1983
Zastępcy dyrektora: st. wykł. dr inż. Tadeusz Kołacin (ds. dydaktycznych)
prof. dr hab. inż. Andrzej Tylikowski (ds. nauki)
mgr inż. Józef Piwowar (ds. administracyjno-ekonomicznych)
01.10.1984 ~ 30.09.1989
Zastępcy dyrektora: st. wykł. dr inż. Tadeusz Kołacin (ds. dydaktycznych)
prof. dr hab. Zdzisław Wójcik (ds. nauki)
mgr inż. Józef Piwowar (ds. administracyjno-ekonomicznych)
01.10.89 ~ 31.08.1996
Zastępcy dyrektora: doc. dr hab. inż. Jerzy Wróbel (ds. dydaktycznych)
prof. dr hab. Andrzej Tylikowski (ds. nauki)
mgr inż. Zygmunt Żach (ds. administracyjno-ekonomicznych)
01.10.2016 ~ 31.08.2020
Zastępcy dyrektora: dr inż. Grzegorz Linkiewicz (ds. dydaktycznych)
dr inż. Ryszard Kuryjański (ds. dydaktycznych)
prof. dr hab. inż. Jerzy Pokojski (ds. nauki)
Kadencja 2020-2024
Zastępcy dyrektora: dr inż. Sebastian Korczak (ds. dydaktycznych do 29.10.2021)
dr inż. Radosław Nowak (ds. dydaktycznych od 1.12.2021)
dr inż. Dorota Górnicka (ds. nauki)